Polska Dolina Zamków i Ogrodów!

W wielu odrestaurowanych obiektach w Kotlinie Jeleniogórskiej i Rudawach Janowickich powstają hotele i restauracje. Mają szansę stać się atrakcją turystyczną na skalę całej Europy - czytamy w Rzeczpospolitej.

Obecnie w Kotlinie Jeleniogórskiej znajduje się około trzydziestu zamków i pałaców. Jest to największe ich skupisko w całej Polsce. Interesuje się nimi wielu turystów, jednak głównie z zagranicy.

Elisabeth von Küster, zarządzająca odrestaurowanymi pałacami w Łomnicy koło Jeleniej Góry zaznacza - Fachowcy z Międzynarodowej Rady Zabytków i Zespołów Zabytków (ICOMOS) uważają, że te budowle powinny zostać wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Inspektorzy ICOMOS odwiedzili te miejsca w lipcu bieżącego roku.

Według Elisabeth von Küster pałace są mało znane w Polsce z powodu historii kraju. W PRL nikt nie uważał pałaców i zamków za atrakcje turystyczne i nikt się nimi nie interesował. Nie pasowały one też do komunistycznej ideologii. Elisabeth von Küster wyznaje - Nie rozumiem jednak, czemu kilkanaście lat po odzyskaniu niepodległości Polacy nie wykorzystują możliwości, jakie daje to dziedzictwo. Czemu intensywnie go nie promują, nie rozwijają usług turystycznych, które mogłyby tu być świadczone.

Von Küster przyznaje, że pałace otrzymują teraz trzecie życie. Wyjaśnia - Drugim były czasy PRL, kiedy zostały zniszczone i zdewastowane. Ocalały tylko nieliczne, jak np. dawny letni pałac królów pruskich w Mysłakowicach, pałac Schaffgotschów w Cieplicach czy jeleniogórskie Paulinum, w których umieszczono szkoły lub inne instytucje.

Duży Pałac w Łomnicy był jeszcze w 1990 roku ruiną: zniszczony dach, zawalone sufity, drzewa rosnące na balkonach, zawilgocone mury i rozkradzione wyposażenie. Do końca lat 70-tych znajdowała się w nim szkoła. Jednak wyprowadziła się, gdy budynek zaczął wymagać remontów. W latach 80-tych miejscowe władze zamierzały zburzyć pałac, ale sprzeciwił się temu konserwator zabytków.

Elisabeth von Küster jest Niemką, pochodzi z Berlina. Przyznaje - Kiedy jechałam tu po raz pierwszy, w 1990 roku, nie wiedziałam, gdzie są Karkonosze. Myślałam, że w Schwarzwaldzie. Jej obecny mąż również pochodzi z Berlina, ale dobrze wiedział, gdzie leży Łomnica. Tamtejszy pałac był własnością jego rodziny od 1835 do 1945 roku. Małżeństwo przyjechało do Łomnicy w 1990 roku, kiedy wojewódzki konserwator zabytków wystawił ruinę na sprzedaż. Kupili ją wraz z Polakiem, który zarobił pieniądze na emigracji w Niemczech. Elisabeth von Küster przyznaje - Finansowo bardzo pomogła nam wtedy rodzina.

Pałac pochodzi z XV wieku. Obecną biedermeierowską formę nadał mu w XIX wieku Albert Tolberg, uczeń słynnego architekta niemieckiego Karla Schinkla. Jego odbudowę nadzorował jeleniogórski konserwator zabytków. Pieniądze na remont von Küsterowie uzyskiwali z różnych źródeł. Otrzymali między innymi dotacje z Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej, pomagały im też władze niemieckich landów. Z uzyskaniem dotacji wiązał się jednak warunek, po odbudowie pałac nie może służyć celom komercyjnym. Miał stać się centrum kulturowo-wystawienniczym.

Dlatego też od ubiegłego roku znajduje się w nim wystawa "Dolina zamków i ogrodów", która ukazuje historię Kotliny Jeleniogórskiej. Odbywają się w nim koncerty i spotkania. Swoją siedzibę ma tu Stowarzyszenie Pielęgnowania Kultury i Sztuki Śląskiej z Görlitz, które wspiera renowację Łomnicy. Von Küsterowie chcą również zagospodarować sąsiadujące z pałacami dawne zabudowania folwarczne, w których zamierzają stworzyć Muzeum Rolnictwa Pogórza Sudeckiego. Elisabeth von Küster podkreśla - Powinno świadczyć nie tylko o przeszłości, ale i o teraźniejszości. Chciałabym, żeby miejscowi rolnicy sprzedawali tam swoje wyroby regionalne.

W 1995 roku von Küsterowie kupili również stojący obok Dużego Pałacu tzw. Dom Wdowy, czyli XIX-wieczny Mały Pałac wraz z otaczającym go 9-hektarowym parkiem. Do 1994 roku znajdowały się w nim biura firmy z sąsiedniego Wojanowa.

Elisabeth von Küster wyznaje - Najpierw odremontowaliśmy dwa pokoje i zaczęliśmy je wynajmować. Zrobiliśmy małą restaurację, gdzie na początku podawaliśmy kiełbaski i śląską kruszonkę.

Dzisiaj w Małym Pałacu jest 18 dwuosobowych pokoi i znana w okolicy restauracja. Park został również odnowiony. Pani von Küster zaznacza - Dom Wdowy spłaciliśmy do 2005 roku. W sezonie letnim nie mam wolnych miejsc. To głównie goście z Niemiec i zachodniej Europy. Obiekt stał się znany dzięki temu, że propagowałam w Niemczech tutejsze pałace.

Gdy w Domu Wdowy już nie ma wolnych miejsc, gości umieszcza się w innych pałacach-hotelach w Kotlinie, między innymi jeleniogórskim Paulinum, który należy do wrocławskiej firmy Integer. Pałacyk Paulinum wcześniej należał do wojska. Po generalnym remoncie firma urządziła tam hotel.

W przyszłym roku ma zacząć funkcjonować jako hotel pałac w Wojanowie, który znajduje się vis-a-vis Łomnicy, po drugiej stronie Bobru. Będzie oferował ponad sto miejsc noclegowych. Właścicielem obiektu jest spółka z Wrocławia. Jego odnową zajmuje się też Integer, firma która specjalizuje się w remontach obiektów zabytkowych. Od kilku lat firma jest także właścicielem zamku-hotelu w Kliczkowie koło Bolesławca.

Elisabeth von Küster zarządza pałacami i wychowuje piątkę małych dzieci. Wszyscy razem mieszkają w Dużym Pałacu w Łomnicy. Mąż, sędzia, przeprowadził się z Berlina do Görlitz i co weekend przyjeżdża do Łomnicy. Pani von Küster wyznaje - Polskiego nauczyłam się sama. Dzieci są dwujęzyczne. Będą chodziły w Görlitz do szkoły polsko-niemieckiej.

Wśród gości hotelowych najwięcej jest obcokrajowców, natomiast restaurację odwiedzają głownie mieszkańcy okolic i Jeleniej Góry.

Przy obsłudze obu pałaców przez cały rok pracują 23 osoby z okolicznych miejscowości. Elisabeth von Küster przyznaje - Żałuję, że gmina nie dostrzega możliwości rozwoju usług turystycznych, jakie stwarzają pałacowy hotel i jego goście. Według niej Łomnica mogłaby żyć z hotelu. - Zimą wystarczyłoby przygotować kilkukilometrową trasę do biegów narciarskich, tak jak w małych miejscowościach w Bawarii.

Większość pałaców w Kotlinie Jeleniogórskiej zostało sprywatyzowanych w latach 90-tych. Czesław Dzida, który przez sześć lat był wspólnikiem von Küsterów w Łomnicy, od 2001 roku jest wraz z żoną właścicielem kupionego od Skarbu Państwa pałacu w Staniszowie koło Jeleniej Góry.
Obiekt w Staniszowie do 1991 roku był ośrodkiem szkoleniowym straży pożarnej. Natomiast przez następne dziesięć lat stał pusty. Czesław Dzida przyznaje - Strażacy wymienili dach, co uchroniło ją przed zniszczeniem. W 2002 roku pałac zaczął funkcjonować, dysponując czterema wyremontowanymi pokojami i restauracją. Dzida wyznaje - Zaczęliśmy działalność podczas remontu. Goście z Niemiec akceptowali warunki.

Obecnie pałac dysponuje 23 dwuosobowymi pokojami. Restaurację wyposażono w stare meble. W bieżącym roku w dużej sali odbywały się między innymi dwa kursy dla młodych śpiewaków operowych. Agata Rome-Dzida poinformowała - Powołaliśmy Fundację Pałac Staniszów, która prowadzi tu działalność kulturalną. W obiekcie jest też galeria sztuki i odbywają się koncerty.

Najwięcej klientów pałac ma w okresie wiosenno-letnim oraz w Boże Narodzenie i Nowy Rok. Dzięki tanim połączeniom lotniczym do Wrocławia, oprócz Niemców i Holendrów przyjazdem do Staniszowa zainteresowali się też Anglicy.

Agata Rome-Dzida dodaje - Poza sezonem często organizujemy konferencje i spotkania świąteczne dla firm, a także różne imprezy rodzinne.

W pałacu zatrudnione są 18 - 22 osoby z okolicznych miejscowości. Czesław Dzida zaznacza - Nasz sąsiad organizuje przejażdżki bryczką i udostępnia konie pod siodło, a zimą przygotowuje kuligi.

Właściciel zamierza jeszcze rozbudować hotel, wykorzystując należące do pałacu sąsiednie zabudowania. Jednak robi to stopniowo, z pieniędzy uzyskanych z bieżącej działalności.

Coraz częściej Kotlinę Jeleniogórską z sąsiadującymi Rudawami Janowickimi nazywa się Doliną Zamków i Ogrodów. Pałace-hotele w Łomnicy, Staniszowie i Jeleniej Górze są jej najlepszymi wizytówkami. Nieco niższy od nich standard oferuje pałac w Miłkowie, który należy do Bogdana Spiża. Do połowy 2007 roku mają pojawić się kolejne hotele: w remontowanym obecnie Pałacu Dębowym w Karpnikach oraz w Wojanowie.

Powiat jeleniogórski będzie miał wówczas aż sześć pałaców-hoteli. Jednak zabytki są adoptowane nie tylko na hotele. Odrestaurowany pałac w Bukowcu oraz Dwór Czarne użytkują organizacje pozarządowe. W Pałacu Schaffgotschów w Cieplicach mieści się filia Politechniki Wrocławskiej, natomiast w pałacu w Mysłakowicach znajduje się nadal szkoła. Jeszcze inne obiekty znajdują się w rękach prywatnych. W niektórych cały czas mieszkają właściciele, tak jak w pałacach w Kowarach i Karpnikach. Są też budowle np. w Bobrowie, które jeszcze muszą poczekać na remont.

Czesław Dzida podkreśla - Tak je budowano, że właściwie z jednego parku pałacowego przechodzi się do następnego.

Jednak wydaje się, że władze Dolnego Śląska nie dostrzegają posiadanego bogactwa. Elisabeth von Küster zaznacza - Kotlinę Jeleniogórską reklamuje się jako teren imprez sportowych, mimo że Karkonoski Park Narodowy ogranicza i będzie ograniczać rozwój sportu, m.in. narciarstwa, na tym terenie. Nie każdy musi lubić zabytki, ale skoro istnieją, warto tworzyć wokół nich infrastrukturę usług turystycznych.

Pani von Küster wyznaje, że ma pięć pomysłów na godzinę na produkty turystyczne dla regionu jeleniogórskiego.