PIT: wyjaśnienie do TVN

W odpowiedzi na program "Szkło Kontaktowe" wyemitowany na antenie TVN24, w dniu 1 sierpnia 2012, Paweł Niewiadomski - Prezes Polskiej Izby Turystyki, napisał wyjaśnienie do Redaktora prowadzącego - Grzegorza Miecugowa. Ponieważ audycja wywołała szereg kontrowersji i komentarzy w branży turystycznej, publikujemy treść listu poniżej:

"Szanowny Panie Redaktorze
W imieniu Polskiej Izby Turystyki pragnę wyjaśnić nieprawdziwe, lub co najmniej nieścisłe informacje, które pojawiły się na antenie programu TVN24 w audycji "Szkło Kontaktowe" w dniu 1 sierpnia br. Był Pan wtedy gospodarzem programu, w pewnym momencie poruszony został temat sytuacji w branży turystycznej. Podczas rozmowy pojawiły się nieprecyzyjne sformułowania, które mogły wprowadzić widzów programu w błąd.

Jedna ze słuchaczek audycji, odnosząc się do bankructw biur podróży, telefonicznie zapytała prowadzących program o to, jak rejestrowane są biura podróży i jak to się dzieje, że Urząd Marszałkowski zwraca pieniądze klientom. Wyraziła przekonanie, że odbywa się to z budżetu Państwa. Zapytała również, czy właściciele biur "za cokolwiek odpowiadają". Pan Redaktor wyraził przekonanie, że "to zależy od tego, jaka jest spółka" oraz, że "najczęściej nie". Słuchaczka zasugerowała zatem, aby "może stworzyć jakąś ustawę w tej sprawie, ponieważ w tej chwili można otworzyć biur bez jakiegokolwiek zabezpieczenia". Odpowiedział Pan na to, że "chyba jest projekt ustawy, która wprowadzi fundusz gwarantowany".

Nie postuluję oczywiście, aby każdy dziennikarz, ani tym bardziej każdy widz TVN24 był obeznany z aktami prawnymi dotyczącymi każdej dziedziny życia. Tym niemniej, jeśli się czegoś nie wie, nie warto wydawać osądów, gdyż łatwo wtedy o przekłamania, godzące w czyjeś dobre imię. W tym przypadku chodzi o wizerunek przedsiębiorców działających w branży turystycznej. Tak się bowiem składa, że wbrew przekonaniu Pana Redaktora, ich klienci są zabezpieczani w sposób, który rzadko spotyka się w innych dziedzinach.

Działalność organizatorów turystyki jest jedną z nielicznych regulowanych działalności gospodarczych. Informujemy Pana Redaktora, że istnieje w polskim prawie Ustawa o usługach turystycznych, która w sposób ścisły ustanawia warunki, na jakich mogą oni prowadzić swoje przedsiębiorstwa. Każdy z touroperatorów ma obowiązek posiadania ważnego wpisu do rejestru organizatorów turystyki.. Mówi o tym art. 4 Ustawy o usługach turystycznych:

"Art. 4. 1. Działalność gospodarcza w zakresie organizowania imprez turystycznych oraz pośredniczenia na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych jest działalnością regulowaną w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej i wymaga uzyskania wpisu w rejestrze organizatorów turystyki i pośredników turystycznych".

Warunkiem uzyskania wpisu do rejestru jest obowiązek wykupienia gwarancji ubezpieczeniowej, która zabezpiecza wpłaty klientów na poczet imprezy turystycznej, co wynika z art. 5 ustawy o usługach turystycznych:

"Art. 5. 1. Przedsiębiorca wykonujący działalność gospodarczą w zakresie organizowania imprez turystycznych oraz pośredniczenia na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych jest obowiązany spełniać następujące warunki:

1)(uchylony)
2) zapewnić klientom, na wypadek swojej niewypłacalności: pokrycie kosztów powrotu klientów z imprezy turystycznej do miejsca wyjazdu lub planowanego powrotu z imprezy turystycznej w wypadku gdy organizator turystyki lub pośrednik turystyczny wbrew obowiązkowi nie zapewnia tego powrotu, a także zapewnić klientom zwrot wpłat wniesionych tytułem zapłaty za imprezę turystyczną w wypadku gdy z przyczyn dotyczących organizatora turystyki lub pośrednika turystycznego oraz osób, które działają w ich imieniu impreza turystyczna nie zostanie zrealizowana, a także zapewnić klientom zwrot części wpłat wniesionych tytułem zapłaty za imprezę turystyczną, odpowiadającą części imprezy turystycznej, która nie zostanie zrealizowana z przyczyn dotyczących organizatora turystyki lub pośrednika turystycznego oraz osób, które działają w ich imieniu, przez:
a) zawarcie umowy gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej, lub
b) zawarcie umowy ubezpieczenia na rzecz klientów, lub
c) przyjmowanie wpłat klientów wyłącznie na rachunek powierniczy, jeżeli wykonuje usługi turystyczne wyłącznie na terenie kraju i złoży marszałkowi województwa oświadczenie o przyjmowaniu wpłat na rachunek powierniczy;
3) składać marszałkowi województwa oryginały lub potwierdzone przez podmioty, które je podpisały, odpisy kolejnych umów, o których mowa w pkt 2, nie później niż 14 dni przed upływem terminu obowiązywania umowy poprzedniej; przedsiębiorcy zaprzestający działalności gospodarczej są zwolnieni z tego obowiązku, jeżeli zawiadomią marszałka województwa o zaprzestaniu działalności organizatora turystyki lub pośrednika turystycznego."

Znowelizowana w 2010 r. ustawa nakłada na przedsiębiorców, zgodnie z dyrektywą 90/314 UE, obowiązek pełnego zabezpieczenia wpłat dokonywanych przez klientów. Minister Finansów w rozporządzeniu z dn. 16 grudnia 2010 r. ustanowił wysokość sum gwarancyjnych, których posiadanie miało umożliwić, w razie niewypłacalności organizatora, niezwłoczny zwrot zaliczek i wpłat na poczet imprez turystycznych, a także pokryć koszty sprowadzenia do kraju klientów przebywających za granicą, których pobyt bądź powrót nie został przez organizatora opłacony.
Pragnę podkreślić, że koszty tych zabezpieczeń, w niektórych przypadkach opiewających na sumy kilkudziesięciu, a nawet stu kilkudziesięciu milionów złotych, pokrywane są przez organizatorów turystyki. W tym kontekście nieprawdziwe i krzywdzące dla wielu przedsiębiorców jest stwierdzenie, iż procedura, którą wdraża UM po ogłoszeniu niewypłacalności, jest pokrywana z budżetu państwa.

W przypadku najgłośniejszego ostatnio bankructwa - Sky Club, rzeczona gwarancja opiewała na sumę 25 mln zł, z której to kwoty pokryte zostały koszty powrotów do kraju 5 tys. turystów. W przypadku Aquamaris, który ogłosił niewypłacalność 2 sierpnia, suma gwarancyjna wynosiła 0,5 mln zł, co również wystarczy na sprowadzenie turystów do kraju.

Skąd zatem przekonanie o tym, że bankructwa biur podróży pokrywane są "z pieniędzy podatnika"? Wynika to, jak wiele innych złych zjawisk w naszym kraju, ze źle skonstruowanego prawa. Diabeł tkwi w szczegółach, a w tym przypadku w lukach prawnych, skwapliwie wykorzystywanych przez niektórych przedsiębiorców. Wysokość gwarancji ubezpieczeniowej regulowana przez rozporządzenie MF, naliczana jest jako procent od obrotu za rok działalności organizatora turystyki. Prawo nie przewiduje chociażby sytuacji, w której firma otwierana jest na nowo, aby uniknąć obowiązku zabezpieczania wysokiej sumy gwarancyjnej. Najniższe ubezpieczenie na rynku obowiązuje bowiem nowo powstałe podmioty (minimalną gwarancję posiadał chociażby Alba Tour, który zarejestrowany został na początku 2012 r.). W żaden sposób nie uregulowano również sytuacji, w której klienci firmy przejmowani są masowo przez jej spółkę-córkę (tak to się odbyło w przypadku Sky Club, który posiadał nieproporcjonalnie niską gwarancję w stosunku do liczby obsługiwanych klientów).

Za złą konstrukcję aktów prawnych nie można jednak obwiniać tysięcy polskich przedsiębiorców, którzy przestrzegają litery prawa i spełniają kosztowne wymogi nałożone przez Ustawodawcę. Piętnowanie biur turystycznych jako żerujących na kieszeni polskiego podatnika nie znajduje bowiem oparcia w faktach.

Pragnę zaznaczyć, że Polska Izba Turystyki wielokrotnie zwracała uwagę na luki w opisanym systemie, wyrażając wątpliwość, czy jego wdrożenie zabezpieczy w pełni wpłaty klientów. Podczas prac nad nowelizacją ustawy o usługach turystycznych, proponowała wprowadzenie innej formy zabezpieczeń, w postaci funduszu ubezpieczeń wzajemnych, o którym Pan Redaktor wspomniał w trakcie programu. Cieszymy się, że pomysł Polskiej Izby Turystyki znalazł poparcie w MSiT, gdzie koordynowane są prace nad jego wdrożeniem.

Przypominamy jednak, że wprowadzenie funduszu nie będzie - jak zasugerował to Pan Redaktor - stworzeniem zabezpieczenia dla klientów, lecz jego uzupełnieniem.

Z poważaniem,
Paweł Niewiadomski
Prezes Polskiej Izby Turystyki".