Syryjskie zabytki poważnie zagrożone

Wojna domowa w Syrii odbija się dramatycznie nie tylko na miejscowej ludności, ale również na architekturze. Zabytki, tereny starożytnych wykopalisk stają się areną walk powstańców z reżimem Baszara el-Asada. Grabieże i zniszczenia pomniejszają historyczny dorobek cywilizacyjny Syrii.

Damaszek i Aleppo są jednymi z najstarszych miast na świecie. Jeśli Syria zostanie zrównana z ziemią wraz z całym jej bogactwem zabytków, ludzkość może to dotkliwie odczuć. To tutaj doszło do rewolucji neolitycznej, czyli pojawienia się rolnictwa. To także w Syrii ludzie rozpoczęli udomawianie zwierząt.

Aleppo znajduje się na na skrzyżowaniu kilku słynnych szlaków handlowych pochodzących z drugiego tysiąclecia p.n.e. Do tej pory zachowały się tam Wielki Meczet z XII wieku, XIII-wieczna cytadela, a także budynki wielu późniejszych szkół muzułmańskich.

Siły rządowe ostrzelały w jednym z najpiękniejszych zamków świata - Krak des Chevaliers, kaplicę krzyżowców. Obiekt powstał w Aleppo dzięki muzułmanom, potem został on zdobyty przez krzyżowców, a w latach 1144-1271 znajdował się w rękach joannitów (Zakon Szpitalników św. Jana z Jerozolimy). Dzięki staraniom Mameluków, zamek dołączył do grupy najpotężniejszych twierdz na świecie. To jeden z najlepiej zachowanych zamków krucjatowych.

W wyniku walk, mury i cytadela zamku al-Madik w Tall Szajch Hamad (70 km na północny wschód od miasta Dajr az-Zaur) zostały zniszczone. To tutaj znajdowało się asyryjskie miasto Dur Katlimmu. Do tej pory pracowali tutaj archeolodzy.

Złodzieje okradli ruiny w Apamei datowane na czasy hellenistyczne, rzymskie i bizantyjskie wjeżdżając po rzymskie mozaiki buldożerami.

Bywa, że syryjscy powstańcy uciekają przed atakiem sił rządowych za mury zabytkowych zamków i świątyń. Tak się stało między innymi w przypadku terenu tzw. Martwych Miast. To grecko-rzymskie osiedla otaczające Aleppo i wypełniające ruiny Bosry (tam znajduje się jeden z najlepiej zachowanych na całym świecie amfiteatrów rzymskich).

Bombardowania uszkodziły również strukturę bizantyjskich budowli w al-Bara, Deir Sunbel oraz Ain Larose (północna Syria). Najstarsza część budynku z 574 roku w klasztorze Sajdanaja, który został ufundowany przez bizantyjskiego cesarza Justyniana została zniszczona przez ostrzał z artylerii. Walki odbił się także na meczecie Ummajjadów w mieście Dara, który jest jednym z najstarszych architektonicznych budowli muzułmańskich w Syrii.

Syryjska armia przejęła zamek Ibn Maana nad rzymską Palmyrą. Rozmieściła też czołgi i transportery opancerzone w Dolinie Grobów (na zachód od miasta). Rów obronny wykopano na terenie rzymskich ruin. Niegdyś, starożytne miasto było ważnym centrum antycznego świata.

W Damaszku znajduje się słynny meczet Ummajjadów, powstały w latach 706-715. Niegdyś stały tu świątynie Hadada i Jowisza, a także katedry pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela. Tam przechowywane są również relikwie tego proroka, który w islamie nosi imię Jahji. Do obiektu przylega mauzoleum Saladyna, kurdyjskiego sułtana Egiptu i jednocześnie zdobywcy Jerozolimy.

Sytuacja w Syrii jest podobna do tej, która miała miejsce w Iraku. Tam również niszczono zabytki. W 2003 roku splądrowano bagdadzkie Muzeum Narodowe, bibliotekę koranistyczną, a także tereny zamieszkiwane niegdyś przez Sumerów.

Grabieżcy są dobrze zorganizowani, co może potwierdzać używany przez nich ciężki sprzęt. Kradzieże ułatwił im sam rząd Syrii, który w 2000 roku utworzył na terenie kraju 25 muzeów kultury, zaś wiele zabytków pozostawił na miejscu. Ta decyzja miała zachęcić turystów do zwiedzania, a obecnie ułatwiła złodziejom "pracę", bowiem rząd nie jest w stanie ochronić cennych pamiątek.