List otwarty do NIK

Izba Turystyki RP, w odpowiedzi na przeprowadzoną przez NIK kontrolę rynku turystycznego w Polsce, przygotowała list otwarty zawierający wnioski i postulaty dotyczące całokształtu problemów turystyki, związane z przestrzeganiem warunków świadczenia usług turystycznych. Z wynikami kontroli można zapoznać się w artykule Co odkrył NIK w biurach podróży?

Autorem dokumentu, który zamieściliśmy poniżej jest Aleksander Giertler, Prezes Zarządu Izby Turystyki RP. (została zachowana pisownia oryginalna):

"Stanowisko Izby Turystyki Rzeczypospolitej Polskiej na zaproponowane zagadnienia do dyskusji w trakcie panelu oraz wnioski i postulaty dotyczące całokształtu problemów turystyki związane z przestrzeganiem warunków świadczenia usług turystycznych na tle wyników kontroli Najwyższej Izby Turystyki.
Izba Turystyki Rzeczpospolitej Polskiej na wstępie pragnie wyrazić przekonanie, iż przejrzystość przepisów regulujących rynek turystyki ma bezpośredni wpływ na rozwój turystyki oraz pozytywnie wpływa na zwiększanie ochrony konsumentów. Analizując tegoroczne zdarzenia upadłości organizatorów, (które nie są i nie były wyjątkiem na rynku polskim czy europejskim, upadłość to element gospodarki wolnorynkowej),uważamy,iż przy wzajemnym poszanowaniu, woli współpracy możemy dopracować się metody, która w znaczący sposób może ograniczyć na przyszłość problemy rynku turystycznego w Polsce, przypomnieć należy ,że w każdej umowie biuro podróży- klient, występują właściwie trzy strony tj; konsument i usługodawca oraz
ustawodawca - instytucje kontrolujące.
Jesteśmy przekonani, że wszyscy zebrani na panelu są zgodni co do jednego, aby w sposób właściwy zabezpieczyć prawa i interesy konsumentów, a także przedsiębiorców zgodnie z obowiązującym prawem i etyką zawodową.
Podstawowym problem polskiej turystyki jak wykazała dotychczasowa praktyka jest brak wystarczającego zabezpieczenia finansowego na pokrycie powstałej szkody - zbyt niskie sumy gwarancyjne upadłych organizatorów w stosunku do prowadzonej działalności.

Wyrażamy przekonanie, iż kontrola NIK potwierdzi prezentowaną wyżej naszą tezę kładąc szczególny nacisk na kwestię istnienia na rynku organizatorów turystyki którzy uzyskali wymagane zaświadczenie na prowadzenie działalności, a zezwolenie takie pozbawione weryfikacji, czy kontroli, przy sumach gwarancyjnych od: 30 - 48 - 180 - 209 tysięcy zł. może stanowić okazję do naruszenia rzetelności w prowadzonej działalności ze szkodą dla klientów i branży turystycznej.
AD1. Istota woli zmian obecnego stanu prawnego w polskiej turystyce wymaga nowych regulacji prawnych to też w tym względzie proponujemy:
1/. Podniesienie minimalnych kwot sum gwarancyjnych dla organizatorów turystyki.
2/. Ustanowienie w rozporządzeniu Ministerstwa Sportu i Turystyki obowiązku dla organizatora ubiegającego się o ubezpieczenie organizatora, w dalszej kolejności Zaświadczenie Urzędu Marszałkowskiego (zezwolenie), o przedłożeniu pisemnej deklaracji, w oparciu o jednolity szczegółowy formularz uwzględniający;
- planowane ilości obsługiwanych klientów,
- planowane destynacje; kraj, Europa, Świat,
- planowane użycie środków transportu,
Uwaga: jednolity "Formularz" powinien być zgłaszany zarówno do ubezpieczyciela jak również do Urzędu Marszałkowskiego i być podstawą do kontroli i ewentualnych regulacji wysokości podniesienia sumy gwarancyjnej dla organizatora.
3/. Wprowadzenie systemu obowiązkowej ewidencji poziomu sprzedaży ilościowej, wysyłanych turystów na formularzu określonym w pkt. 2 : destynacje.
4/. Proponujemy stworzenie jednego narzędzia internetowego, on-line dla organizatorów, takie rozwiązanie umożliwi stałą kontrolę, weryfikację dla Urzędów Marszałkowskich. Koniecznym jest aby zastosować m.in następujące kryteria.;
- miesięcznego zestawienia ilości wysłanych osób obliczanej wg stanu do 10 dnia każdego miesiąca,
- miesięczne deklaracje ilości przyjętych zaliczek od osób obliczane wg stanu do 10 dni każdego miesiąca,
Zgłaszanie tych danych powinno odbywać się w oparciu o listy ubezpieczeniowe, które w każdej chwili mogły by zostać zweryfikowane u właściwego ubezpieczyciela.
5/. Ustanowienie w rozporządzeniu, prawa by Urząd Marszałkowski mógł odmówić wystawienia
Zaświadczenia dla Organizatora w przypadku zbyt małych sum gwarancjach w stosunku do planu
zawartego w formularzu zgłoszeniowym. Może nakazać organizatorowi turystyki dokupienie

AD 2: O ile sama ewidencja biur jest powszechnie dostępna, to świadomość konsumencka o jej istnieniu jest niska. Konsument kieruje się często wyłącznie ceną. Na dowód może posłużyć przykład firmy "Alba Tour" -nowe biuro ,rejestracja w styczniu 2012r. , zaświadczenie od marca 2012r.( suma gwarancyjna 209 tyś. zł.!) a na koniec czerwca wygenerowało poziom sprzedaży ponad 3000 osób do Egiptu, Biuro sprzedawało oferty głównie na tzw. portalach sprzedaży grupowych. Po upadku tego biura w mediach pojawiły się informacje iż weryfikującym uczciwego przedsiębiorcę jest program "Rzetelna Firma: i by przy wyborze biura kierować się czy taki certyfikat jest posiadany. BP "Alba Tour" posiadało certyfikat "Rzetelna Firma". Zdecydowana większość obowiązujących przepisów prawa turystycznego odnosi się do przedsiębiorców, (definiowanych przez ust. o swobodzie działalności gospodarczej) przyzwalając jednocześnie na istnienie tzw. "Szarej strefy", czyli działalności gospodarczej nie podlegającej przepisom /"nieformalna gospodarka"/.
Dopuszczenie do sytuacji współistnienia dwóch systemów gdzie podmioty profesjonalne, na które nakładane są notorycznie nowe obostrzenia, zmuszone są do konkurowania z pseudoprzedsiębiorstwami działającymi z pominięciem prawa, doprowadza do nagannej sytuacji w której działanie w zgodzie z prawem naraża przedsiębiorcę na niekonkurencyjność ze względu na cenę,
którą po części narzuca obowiązujące prawo, a która staje się głównym kryterium doboru kontrahenta.

Działania Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w dziedzinie turystyki ograniczają się do kontrolowania klauzul niedozwolonych, stosowanych przez przedsiębiorców, brak jest natomiast działań urzędu niwelujących działalność szarej strefy. Publikacje Urzędu oraz wystąpienia medialne w przedmiotowej materii często ograniczają się do wyliczenia ile niedozwolonych klauzul udało się umieścić w rejestrze klauzul niedozwolonych, oraz ilu przedsiębiorców zostało z tego powodu ukaranych. Brak jest konkretnego i przede wszystkim kompleksowego współdziałania na linii Urząd-przedsiębiorcy, które mogło by doprowadzić np. do zmniejszenia działalności "Szarej strefy". Znane są liczne przypadki kiedy organizatorem wyjazdów są szkoły, związki wyznaniowe stowarzyszenia czy instytucje państwowe, nie działające profesjonalnie a jedynie w oparciu o statutowy zapis: organizowanie wyjazdów. Znane jest również w branży biuro, które przekształciło swą działalność z gospodarczej na stowarzyszenie, którego
statutowym działaniem jest organizacja wyjazdów.

Chcemy zwrócić uwagę na istotne zjawisko, które konsekwentnie zyskuje na popularności w sposobach sprzedaży, tzw. "sprzedaże grupowe", często ze zniżką 50%! Co ze sprzedażą internetową tzw integratorów internetowych, czy portali sprzedaży grupowej? Czy nie należałoby się temu dokładnie przyjrzeć i stworzyć szczegółowe przepisy, jakie są w tym względzie doświadczenia europejskie?
W przypadku powstania Turystycznego Funduszu Gwarancyjnego, którego jesteśmy przeciwnikami, zawierane jest coraz więcej umów, które często nie są objęte zabezpieczeniami
wynikającymi z polskiego prawa, tworzone rozwiązania prawne zdają się nie zauważać tego zjawiska.
Proponujemy zapisy w ustawie lub rozporządzeniu w tym:

a/. ochronie w ramach TFG mogą podlegać usługi turystyczne zakupione tylko bezpośrednio u organizatora lub jego turystycznego agenta.
Domagamy się wykluczenia ze zobowiązań w przypadku upadłości ofert zakupionych przez Klientów na różnego rodzaju aukcjach, przetargach, w tym tzw. "zakupach grupowych". Powinnabyć zastosowana zasada; niezależnie kto takie oferty tam zamieścił!
b/. Klient powinien być świadomy, że kupując usługi za 50% wartości nominalnej (a praktycznie jeszcze mniejszy, ponieważ te portale też otrzymują dodatkowo prowizję 10-20%) robi to na własne ryzyko!
c/. jeżeli nie zmienimy tego to tam przenie się rynek usług turystycznych "klasycznych ryzykantów"
d/. ustawodawca nie może obarczyć takim "szarym" rynkiem usług inne podmioty odpowiedzialnością finansową za upadki.
e/. ta zasada nie dotyczy portali turystycznych, bo są oni agentami, mogą dokonywać weryfikacji, tam też nie ma tak drastycznych zniżek, zaniżania cen rzeczywistych.

Chcemy zwrócić uwagę na istotne zjawisko, które konsekwentnie zyskuje na popularności w sposobach sprzedaży, tzw. "sprzedaże grupowe", często ze zniżką 50%!

Inne uwagi:
Ponadto jeżeli całkowitą winę za upadki i braki środków na pokrycie powstałej szkody obarcza się całe środowisko organizatorów to domagamy się wprowadzenie tych /takich zmian które w znacznym stopniu ograniczą zjawisko braku środków/. My nie mamy wpływu na wydawanie gwarancji ubezpieczeniowych oraz Zaświadczeń dla organizatorów, a chce się nas później ukarać kosztami naprawy szkody z którą nie mieliśmy nic wspólnego od początku do końca procesu decyzyjnego! Kontrole płynności finansowej u organizatorów, czy obowiązek przedkładania co kwartał bilansu to jedynie zabieg medialny, który niczemu nie zapobiegnie. Następnego dnia organizator może zrobić przelew , zrealizować płatność i taka kontrola nic nie wykaże.
Należy pamiętać, że po powstaniu TFG , wielkości sum gwarancyjnych będą zaniżane, co jest
bezpieczniejsze dla Ubezpieczycieli oraz tańsze dla organizatora, to może być nagminne zjawisko.
Bardzo zaskakujące są sygnały płynące z MSiT o kosztach utrzymania TFG ok. 1 milion złotych?! , ale za co? Za przyjmowanie nie swoich pieniędzy i wydawanie nie swoich pieniędzy! Skoro tak mały podmiot, przepływ środków duży, ale nie prowadzi działalności, ma generować takie koszty to co my mamy powiedzieć? Czy to jest cel działania TFG?
Sugerujemy szczególną uwagę ustawodawcy na:
1/. Czy przychody deklarowane przez organizatorów turystyki /touroperatorów/ do wyliczenia sumy gwarancji są poprawne, czy Urzędy Marszałkowskie kontrolują poprawność deklaracji i wysokości sum gwarancyjnych, szczególnie w przypadku różnych zakresów działalności organizatoa turystyki /touroperatora/ , czy Urzędy Marszałkowskie dysponują właściwymi narzędziami do kontroli deklaracji i zgodności ich z przychodami organizatora turystyki /touroperatora/? Należytu doprecyzować przepisy w celu zminimalizowania ryzyka.
2/. Przedsiębiorcy powinni być zobowiązani do aktualizacji sum zabezpieczenia, jeśli sprzedaż
przekroczy sumę deklarowaną lub jeśli nastąpi połączenie biur lub przejęcie zobowiązań jednego
przez drugiego
3/. Należy jasno sprecyzować definicję przychodów z działalności turystycznej podlegającej
gwarancji, aby uniknąć dowolności składanych deklaracji.

4/. Stawki zabezpieczeń dla rozpoczynających działalność turystyczną są zbyt niskie, są przypadki zamykania działalności gospodarczej i otwierania nowej działalności celem uzyskania obniżonej stawki gwarancji dla rozpoczynających działalność - takie procedury powinny zostać wyeliminowane
5/. Czy Urzędy Marszałkowskie dysponują odpowiednimi narzędziami kontroli do sprawdzania
poprawności kwot i terminów przedpłat stosowanych przez organizatora turystyki /touroperatorów/ ? Sumy gwarancji powinny być skorelowane z wysokością i terminami przedpłat.
6/. Czy i w jakim zakresie bankructwa biur były wynikiem przestępstwa, czy zaistniało podejrzenie przestępstwa i czy sprawy zostały przez Marszałków skierowane do prokuratury.
7/. Czy ustawodawca powinien uwzględnić zakaz na określony czas zakaz prowadzenia działalności organizatora turystyki lub agenta turystycznego jeżeli ten dopuścił się zawinionej upadłości a tym samym naruszenia zasad wiarygodności i narażenia klientów na określone trudności lub niemożliwość wyegzekwowania wykupionych usług turystycznych.

Przedkładając niniejsze sugestie i oczekiwania naprawy prawnych regulacji wyrażmy przekonanie iż ich wprowadzenie w sposób znaczący wpłynie na przestrzeganie warunków świadczenia usług turystycznych w tym ochronę interesów klienta i przedsiębiorcy."