Czy klient musi się samodzielnie dowiadywać o zmianie godziny wylotu?

Czy touroperator powinien informować klienta o zmianie godziny odlotu, czy też może przerzucić obowiązek szukania informacji na klienta? Pytanie z pozoru błahe, lecz taka sprawa trafiła aż do Sądu Najwyższego.

Klient wniósł o zasądzenie od jednego z dużych touroperatorów, kwoty 10 816,05 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 13 listopada 2013 roku do dnia zapłaty i kosztami postępowania. W uzasadnieniu pozwu wskazał, iż dokonał rezerwacji na przelot na trasie Katowice - Antalya i z powrotem. W przeddzień wylotu sprawdził na stronie internetowej touroperatora informacje o godzinie odlotu. Nie znalazł tam jakiejkolwiek informacji o zmianie terminu wylotu ani nie został o takiej zmianie poinformowany przez pozwanego telefonicznie. Po przybyciu na lotnisko w Antalyi 12 października 2013 roku ok. godz. 16.30 okazało się, że samolot odleciał we wczesnych godzinach rannych. Wydatki poniesione przez klienta na zorganizowanie alternatywnego powrotu do Polski dla 4 osób przekroczyły sumę 2,5 tys. euro.

Sąd Rejonowy odrzucił pozew klienta uznając, że niewykonanie umowy było spowodowane zaniechaniem klienta. Sąd podkreślił, że w umowie o świadczenie usług turystycznych łączącej strony wyraźnie zaznaczono, iż godziny przelotu mogą ulec zmianie oraz, że konieczne jest ich potwierdzenie na 24 godziny przed wylotem pod wskazanym numerem telefonu. W umowie znajdowała się dodatkowo prośba o potwierdzenie godzin przelotu we wskazanym wyżej terminie pod dwoma numerami telefonów, na stronie internetowej lub w biurze podróży (rubryka "uwaga" w umowie). Adnotacja o konieczności telefonicznego potwierdzenia godziny lotu znajdowała się również na voucherze. W ocenie Sądu I instancji, przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe nie wykazało, że powód na 24 godziny przed planowanym wylotem potwierdził godzinę przelotu w sposób wskazany w umowie.

Sąd Apelacyjny także stanął po stronie touroperatora odrzucając apelację od wyroku Sądu Rejonowego. W uzasadnieniu odrzucenia apelacji podkreślono, iż powód, zawierając umowę, przyjął na siebie obowiązek potwierdzenia godzin przelotu na 24 godziny przed wylotem pod wskazanym numerem telefonu. Został także uprzedzony, że godziny przelotu mogą ulec zmianie. W ocenie Sądu, powód nie wywiązał się ze spoczywającego na nim obowiązku, co sprawia, że nienależyte wykonanie umowy nastąpiło z przyczyn leżących po jego stronie. Sąd Okręgowy nie uwzględnił podniesionego w apelacji zarzutu, że pozwany posłużył się w umowie niedozwolonymi klauzulami, uznając ten zarzut na podstawie art. 381 k.p.c. za nieskuteczny.

Powód złożył skargę do Sądu Najwyższego o stwierdzenie niezgodności z prawem, prawomocnego wyroku. Sąd Odwoławczy podzielił ocenę prawną Sądu Rejonowego uznając, że, stosownie do art. 11 a ust. 1 pkt 2 u.u.t. strona pozwana jest zwolniona od odpowiedzialności za nienależyte wykonanie usługi turystycznej w części dotyczącej zapewnienia powrotu powoda i jego rodziny z Turcji, gdyż do niewłaściwego wykonania tej usługi doszło na skutek zaniechania samego powoda. Powód nie upewnił się bowiem telefonicznie o rzeczywistej godzinie odlotu, na który były zarezerwowane samolotowe bilety. Taki sposób interpretowania tego przepisu budzi zastrzeżenia już w świetle tylko ogólnych przepisów o rozkładzie obowiązków pomiędzy kontrahentami - uznał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do wyroku o sygnaturze V CNP 61/15. Cały wyrok można znaleźć na stronie sn.pl

Sąd najwyższy uznał za bezsporne, że powód nie spóźnił się na odlot samolotu według pierwotnie ustalonego rozkładu, gdyż to przewoźnik zdecydował o przesunięciu lotu na wcześniejszą godzinę. W tej sytuacji, zdaniem Sądu Najwyższego, nie można uznać, że wyłączną przyczyną nienależytego wykonania usługi turystycznej transportowej było zaniechanie ze strony powoda. Należy bowiem przyjąć, że nie tylko on powinien upewnić się o rzeczywistej godzinie odlotu; wspomniany już ogólny obowiązek współdziałania stron umowy nakładał także na stronę pozwaną powinność uprzedzenia powoda o zmianie tej godziny. Powinność ta przybiera charakter kategorycznego obowiązku ze względu na to, że stosownie do art. 11 u.u.t., w zakresie nieuregulowanym ustawą, do umów z klientami zawieranych przez organizatorów turystyki i pośredników turystycznych stosuje się przepisy o ochronie konsumenta. W tym kontekście szczególne znacznie ma dyrektywa Rady 93/13/ EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich - postanowił Sąd Najwyższy.

Sąd dodał, że implementacją tej dyrektywy do polskiego porządku prawnego jest ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r., o usługach turystycznych. Dokonując wykładni przepisów tej ustawy, sąd powinien uwzględniać ustaloną w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości wykładnię przepisów tej dyrektywy. Oznacza to m.in. obowiązek badania z urzędu, czy poszczególne postanowienia umowy o usługę turystyczną nie mają cechy klauzul niedozwolonych, a przez to niewiążących klienta. Uchybienie tym przepisom polega na uchyleniu się od oceny abuzywności postanowienia umowy wiążącej strony, które - jak przyjął Sąd - przerzucało na powoda wyłączny obowiązek upewniania się o godzinie powrotnego kursu samolotowego, zwalniając jednocześnie stronę pozwaną - organizatora wyjazdu turystycznego - od powinności poinformowania powoda o znanej mu zmianie godziny odlotu. - uznał Sąd Najwyższy.

Sąd Najwyższy przychylił się do wniosku klienta biura i uznał, że wyrok Sądu Okręgowego był niezgodny z prawem.