Rozważania przedstawicieli organizacji turystycznych o przyszłości polskiej turystyki

Zespół ds. Opracowania Rozwiązań Instytucjonalnych Promocji Gospodarki i Turystyki zakończył swoją pracę.

Zespół powołał Minister Gospodarki z powodu stale rosnącego konfliktu między reprezentantami organizacji turystycznej, a administracją rządową na tle projektu połączenia POT i PAIiIZ. Ponieważ całkowicie pominięto proces konsultacji członków organizacji turystycznych przy przygotowywaniu, reprezentanci organizacji samorządu zawodowego branży turystycznej sprzeciwili się projektowi. Dodatkowo, konflikt pogłębiały realizowane zmiany kadrowe w kierownictwie obu organizacji według niejasno przyjętych kryteriów kwalifikacji kandydatów.

Przedstawiciele organizacji turystycznych uznali, że realizacja projektu centralizacji strukturalnej zagrozi podmiotowości turystyki jako dziedziny gospodarki. Natomiast reprezentanci PAIiIZ w obawie o utratę samodzielności oraz niezależności również wystąpili przeciwko projektowi.

Zaproszone do działania w Zespole organizacje, które reprezentują środowisko przedsiębiorców w Polsce, oddelegowały do prac osoby, które zajmują się głównie problematyką turystyczną. Przedmiotem dyskusji prac w Zespole były przede wszystkim zagadnienia z dziedziny turystyki. Z powodu nierównowagi, zarówno liczebnej jak i merytorycznej, Zespół szybko wypracował stanowisko w obszarach pozaturystycznych, a przedmiotem prac stały się tylko zagadnienia strukturalne promocji Polski w wyznaczonym obszarze tematycznym.

Istotnym punktem odniesienia rozważań Zespołu był raport "Założenia do strategii promocji gospodarki polskiej 2007-2015", który opublikowało Ministerstwo Gospodarki, a został przyjęty przez Radę Ministrów. Zapoznano się także z badaniami, jakie Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową (IBnGR) przeprowadził w odniesieniu do PAIiIZ. Członkowie Zespołu korzystali też z materiałów źródłowych POT i PAIiIZ i z "Oceny funkcjonowania dyplomacji ekonomicznej", która została przygotowana na zlecenie Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Gospodarki.

Z pracy Zespołu wyciągnięto następujące wnioski:
1. Zespół uznał, że obecnie funkcjonujące rozwiązania nie realizują potrzebnych polskiej gospodarce działań w zakresie promocji gospodarczej. Uznano, że PAIiIZ w obecnym kształcie prawnym i z posiadaną strategią jest jednostką nieefektywną i działającą w zbyt wąskim zakresie. PAIiIZ zatrudnia 120 osób przy budżecie 13 mln zł. Ustalono, że działania promujące polski eksport i wspomagające polskich inwestorów za granicą stanowią tylko margines działania Agencji. Dlatego też rezultaty tych działań są stosunkowo skromne. Ze powodu braku informacji ze strony Zarządu PAIiIZ, związanych z efektywnością prowadzonych działań podstawowych, czyli w zakresie wspierania zagranicznych inwestorów w Polsce, Zespół nie był w stanie ocenić samodzielnie efektywności działań Agencji. Przekazany raport Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową pokazał niską efektywność oraz brak uniwersalnych wskaźników oceny funkcjonowania PAIiIZ jako spółki prawa handlowego.

2. Prace Zespołu prowadzone były równolegle z pracami Komisji Sejmowej nad projektem Rządu ustawy o powołaniu Polskiej Agencji Handlu i Inwestycji (PAHI), która miałaby zastąpić PAIiIZ. Jednak członkowie Zespołu nie otrzymali zaktualizowanych informacji na temat postępu prac, dlatego też Zespół nie mógł uwzględnić rezultatów procesu legislacyjnego powyższej ustawy.

3. Zespół wnioskował o powołanie Agencji, której zadaniem byłaby promocja polskiej gospodarki, obejmująca polski eksport, polskie inwestycje bezpośrednie za granicą i zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce. Agencja powinna zostać podporządkowana Ministrowi Gospodarki, który powinien zostać koordynatorem obu proponowanych przez Zespół Agencji: następcy PAIiIZ i POT.

4. Odrębni członkowie Zespołu, zaprezentowali konieczność powołania dwóch agencji ds. eksportu oraz do spraw inwestycji zagranicznych. Jeszcze inni odrębni członkowie wypowiedzieli się przeciwko powoływaniu jakiejkolwiek agencji ds. promocji gospodarczej. Wnioskodawcy zaproponowali, żeby system wsparcia dotyczył wzrostu konkurencyjności polskich produktów, co można by osiągnąć przez doskonalenie systemów stymulujących polską przedsiębiorczość. Niezbędne wsparcie zewnętrzne promocji takich działań powinno być oparte na strukturze Ministerstwa Gospodarki.

5. Większość członków Zespołu wskazała MSZ oraz jego struktury jako źródło i miejsce kreowania ogólnego wizerunku Polski poza granicami. Dlatego też uznano, że brak przedstawicieli MSZ w pracach Zespołu jest istotnym mankamentem, ponieważ wynik pracy Zespołu może zostać postrzegany jako nadmiernie "branżowy".

Za całkowicie nieudaną próbę uznano promowanie wizerunku Polski przez Pełnomocnika Ministra SZ, którego misja zakończyła się po jego odejściu z MSZ. Podkreślono, że MSZ, zarówno Centrala, jak i podległe mu Wydziały Ekonomiczne w Ambasadach, powinny odpowiadać za kreację odpowiedniego wizerunku Polski. Ministerstwo SZ powinno inicjować i koordynować te działania. Tworzenie ogólnego wizerunku kraju jest odmienną dziedziną promocji wobec promocji produktów, usług oraz walorów turystycznych danego kraju. W procesie tworzenia produktu, w tym też produktu turystycznego za ich jakość oraz sprzedaż odpowiada oferent, który ponosi koszty tego procesu oraz przyjmuje strategię obecności na rynku.

6. Z badań analityków IBnGR i Oceny wynika nieefektywność przyjętego modelu podziału dawnych Wydziałów Ekonomiczno-Handlowych Ambasad przez stworzenie nowych struktur dyplomatycznych: Wydziałów Promocji i Wydziałów Ekonomicznych Ambasad. W wyniku sztucznego rozdzielenia instytucjonalnego i funkcjonalnego powstały struktury, które wielokrotnie powielają swoje działania, stwarzając w ten sposób nieuzasadnioną i nieracjonalną, wzajemnie konkurencyjną pozycję.

7. Zespół uważa, że należy odstąpić od podziału zarówno instytucjonalnego, jak i funkcjonalnego. Powinna powstać jedna komórka, która zajmowałaby się promocją Polski, jako kraju dynamicznego wzrostu gospodarczego, atrakcyjnego geograficznie i turystycznie. Według członków Zespołu, zintegrowanie działań promocyjnych spowodowałoby wzrost jej efektywności. Jednak zaprezentowano różne opinie na temat ministerialnego podporządkowania nowych struktur. Argumentowano za ich podporządkowaniem MG, jak i MSZ.

8. Ze względów ekonomicznych nie powinno dojść do połączenia organizacyjnego Agencji ze strukturami MSZ. Agencja z siecią placówek zagranicznych stworzy nowe centrum administracji państwowej z dużym budżetem, który nie będzie opierał się na prostym transferze środków między resortami. Utrzymanie relacji partnerskich między odrębnymi strukturami wpłynęłoby pozytywnie na optymalizację wykorzystania funduszy i na podniesienie jakości działań promocyjnych.

9. W obszarze turystyki Zespół dostrzegł konieczność zmiany w zakresie działania Departamentu Turystyki MG. Wobec dużego wzrostu udziału usług turystycznych w kreowaniu PKB oraz tworzeniu nowych miejsc pracy w Polsce, Ministerstwo Gospodarki przez działania Departamentu powinno zostać promotorem oraz inicjatorem tworzenia polskiej oferty turystycznej. Właśnie ten ośrodek powinien aktywnie kreować konkurencyjną dla innych krajów legislację turystyczną. Głównym zadaniem powinno być tworzenie warunków dla wykorzystania środków Unii Europejskiej na rzecz polskiej turystyki. Byłoby to ważne wsparcie dla działań POT, której zadaniem jest tworzenie oraz koordynowanie programów regionalnych. POT musi zostać łącznikiem inicjatywy rządowej, której reprezentantem jest Departament Turystyki z jednej strony, a środowiskiem samorządów wszystkich szczebli z drugiej strony. Właśnie na poziomie POT współpracują organizacje pozarządowe, których zasięg oraz doświadczenie stanowić mogą ważące wsparcie dla misji POT.

10. Na obecnym etapie prac legislacyjnych przedwczesne wydaje się ocenianie proponowanych rozwiązań prawnych oraz organizacyjnych przyszłej Agencji Handlu i Inwestycji. Elementem, który utrudnia podjęcie ostatecznych decyzji w tych kwestiach jest organizacja Euro 2012 oraz ewentualna organizacja EXPO 2012 we Wrocławiu. Przyszłe rozwiązania strukturalne POT powinny być logiczną konsekwencją ustaleń nowoutworzonego Komitetu Euro 2012 i rozstrzygnięcia lokalizacji EXPO 2012.

11. Uzasadnione jest wzajemne koordynowanie działań oraz podejmowanie wspólnych przedsięwzięć przez obecnie działające struktury i ich prezesów w zakresie kształtowania wizerunku Polski. Zarówno POT, jak i obecny PAIiIZ oraz jej następca powinny mieć zadekretowaną obowiązkową współpracę koordynowaną przez Ministra Gospodarki. Proponowane podporządkowanie Agencji Kancelarii Prezesa RM jest nieuzasadnione merytorycznie oraz organizacyjnie. Istotnym uzupełnieniem działań strukturalnych powinna być racjonalna polityka kadrowa, która oparta będzie na ludziach kompetentnych, gotowych realizować wyznaczone działania przez Ministra Gospodarki. Zaznaczono, że ograniczenie zasobu kadrowego potencjalnych kandydatów na samodzielne stanowiska kierownicze do rezerwy kadrowej wydaje się być szkodliwe i nieuzasadnione.

Zadania, które są wynikiem prac Zespołu ds. opracowania rozwiązań instytucjonalnych promocji gospodarki i turystyki:
1. Powołanie Polskiej Agencji Handlu i Inwestycji (PAHI) z zadaniami promocji eksportu, polskich inwestycji bezpośrednich za granicą oraz zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce.
2. Połączenie Wydziałów Ekonomicznych z Wydziałami Promocji Handlu i Inwestycji w sieci polskich placówek dyplomatycznych.
3. Podporządkowanie połączonych Wydziałów jednemu resortowi: MG lub MSZ.
4. Utrzymanie samodzielności POT.
5. Restrukturyzacja Departamentu Turystyki Ministerstwa Gospodarki z podniesieniem konkurencyjności oferty turystycznej Polski.
6. Podporządkowanie PAHI i POT Ministrowi Gospodarki, co pozwoli na systemową koordynację działań zewnętrznych.
7. Statutowe zobligowanie Prezesów PAHI i POT do współpracy w zakresie zewnętrznej promocji polskiej gospodarki we wszystkich aspektach.
8. Koordynacja sieci placówek zagranicznych POT z połączonymi w przyszłości Wydziałami Ekonomicznymi i Promocji Handlu i Inwestycji.
9. Wzmocnienie funkcji usługowej wobec podmiotów gospodarczych ze strony państwowych Agencji oraz sieci placówek, czyli partnerstwo publiczno-prywatne w zakresie promocji Polski.
10. Docelowo konsolidacja sieci zagranicznej placówek promocji Polski w przypadkach, gdzie jest to uzasadnione potrzebami i rozmiarami działalności.