TSUE: tylko jedna kara za brak wykresówek

Kierowcy pojazdów ciężarowych czy autobusów, którzy podczas kontroli nie przedstawiają wykresówek tachografu dotyczących dnia kontroli i 28 poprzednich dni, podlegają jednej karze niezależnie od liczby brakujących wykresówek - uznał Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Zdaniem Trybunału, zastosowanie w tej sytuacji znajduje zasada ustawowej określoności czynów zabronionych i kar, w myśl której obywatele muszą być w stanie określić zachowania grożące pociągnięciem ich do odpowiedzialności oraz kary przewidziane w ustawie.

W 2013 r., podczas dwóch kontroli drogowych przeprowadzonych we Włoszech, właściwe organy krajowe stwierdziły, że MI (sprawa C-870/19) i TB (sprawa C-871/19), prowadzący pojazdy transportu drogowego (pojazdy ciężarowe, autokary i autobusy), nie byli w stanie przedstawić wykresówek tachografu zainstalowanego w ich pojazdach, dotyczących bieżącego dnia i kilku z 28 poprzednich dni. Organy te nałożyły zatem na MI i TB szereg kar administracyjnych z tytułu określonej liczby naruszeń.

MI i TB wnieśli do sądów włoskich skargi na te decyzje.

Włoski sąd kasacyjny, do którego skierowano te sprawy w ostatniej instancji, zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości zasadniczo z pytaniem, czy prawo Unii, ustanawiające wymóg, aby kierowca był w stanie okazać wykresówki z bieżącego dnia i poprzednich 28 dni, należy interpretować w ten sposób, że w przypadku takim jak w niniejszych sprawach, właściwe organy państwa powinny nałożyć na tego kierowcę pojedynczą karę w związku z jednolitym naruszeniem, czy też kilka oddzielnych kar w związku z kilkoma naruszeniami, których liczba odpowiadałaby liczbie brakujących wykresówek.

Trybunał w ogłoszonym wyroku stwierdził, że w razie nieprzedstawienia przez poddanego kontroli kierowcę pojazdów ciężarowych, autokarów i autobusów wykresówek urządzenia rejestrującego dotyczących kilku dni pracy w okresie obejmującym dzień kontroli i 28 poprzedzających go dni, właściwe organy państwa członkowskiego miejsca kontroli są zobowiązane do stwierdzenia jedynie jednolitego naruszenia obciążającego tego kierowcę i do nałożenia na niego tylko jednej kary.

Trybunał zauważył, że celem wskazanych przepisów jest z jednej strony poprawa warunków pracy kierowców pojazdów ciężarowych, autokarów i autobusów oraz bezpieczeństwa na drogach w ogólności, a z drugiej strony ustanowienie jednolitych przepisów dotyczących czasu prowadzenia pojazdu, okresów odpoczynku kierowców oraz ich kontroli. Każde państwo członkowskie powinno zapewnić przestrzeganie tych przepisów na swoim terytorium poprzez zastosowanie systemu kar za każde ich naruszenie.

Trybunał podkreślił, że prawo Unii ustanawia jednolity obowiązek obejmujący cały okres 29 dni. Tym samym naruszenie obowiązku stanowi jednolite i jednorazowe naruszenie polegające na niemożności przedstawienia, przez danego kierowcę w czasie kontroli całości lub części tych 29 wykresówek. Naruszenie to może prowadzić tylko do jednej kary.

Trybunał uściślił jednak, że takie naruszenie jest tym poważniejsze, im większa jest liczba brakujących wykresówek.

Trybunał przypomniał, że państwa członkowskie mają obowiązek ustanowić kary wystarczająco wysokie, proporcjonalne do wagi naruszenia, tak aby wywrzeć rzeczywisty skutek odstraszający. Ponadto kary te muszą być dostatecznie elastyczne względem wagi naruszenia.

Trybunał podkreślił, że zasada ustawowej określoności czynów zabronionych i kar ustanowiona w art. 49 ust. 1 zdanie pierwsze Karty praw podstawowych Unii Europejskiej obowiązuje w tej dziedzinie. Zasada ta wymaga, aby prawo jasno określało naruszenia i związane z nimi kary. Warunek ten jest spełniony, jeśli zainteresowany, na podstawie treści odpowiedniego przepisu i w razie potrzeby na podstawie wykładni dokonanej przez sądy, jest w stanie określić, jakie działania i zaniechania grożą pociągnięciem go do odpowiedzialności.