Muzeum Śląskie zeszło do podziemia

Pod koniec czerwca tego roku otwarto w Katowicach nową siedzibę Muzeum Śląskiego. Mieści się ona w większości pod ziemią, w dawnych wyrobiskach węglowych Kopalni Katowice i jest częścią nowo powstałej Katowickiej Strefy Kultury.

Z okazji otwarcia nowej, utrzymanej w modernistycznym stylu siedziby Muzeum Śląskiego zorganizowano trzydniowy festyn, w trakcie którego turyści i mieszkańcy Śląska mogli bezpłatnie zwiedzić nowy obiekt muzealny. Jest ono obecnie chyba najbardziej oryginalnym, polskim muzeum.

Muzeum w węglowych wyrobiskach
Kosztem 270 mln zł na terenie dawnej Kopalni Katowice, usytuowanej w centrum stolicy Śląska, powstał kompleks obiektów nowej siedziby Muzeum Śląskiego. Nowoczesna koncepcja opracowana przez austriacką pracownię Riegler Riewe Architekten z Grazu, zakłada maksymalne wykorzystanie przestrzeni znajdującej się pod powierzchnią ziemi, a tym samym niewielką ingerencję w poprzemysłowy krajobraz.

118 tysięcy drogocennych eksponatów muzealnych (pamiątek historycznych i dzieł sztuki), magazynowanych i eksponowanych jest obecnie głęboko pod ziemią, w przestrzeni po dawnych wyrobiskach węglowych. Niektóre sale ekspozycyjne mieszczą się nawet 14 metrów pod powierzchnią gruntu.

Słoneczne promienie pod ziemią
Główną częścią kompleksu architektonicznego Muzeum Śląskiego stanowi siedmiokondygnacyjny szklany budynek, którego aż 4 poziomy znajdują się pod ziemią. Większość ekspozycji muzealnych znajduje się w podziemnych salach, a na powierzchni wybudowano jedynie szklane boksy, których zadaniem jest wprowadzenie słonecznego światła do podziemnych wnętrz. Dzięki temu prezentowane eksponaty można oglądać przy świetle dziennym pomimo, że część z nich znajduje się nawet na głębokości 14 metrów.

W części podziemnej usytuowane zostały przestrzenie ekspozycyjne, konferencyjne, biblioteka, sale edukacyjne, pracownie muzealne, a także pomieszczenia techniczne, magazynowe i pomocnicze oraz hol centralny, w którym planowana jest galeria jednego dzieła. Wokół nowych budynków oraz odrestaurowanych obiektów pokopalnianych, tj. dawnej maszynowni zaadaptowanej na restaurację i magazynu odzieży, a obecnie siedziby Centrum Scenografii Polskiej, powstała otwarta przestrzeń publiczna, na której znajdują się charakterystyczne szklane konstrukcje umożliwiające doświetlenie podziemnych ekspozycji oraz wieża wyciągowa dawnego szybu kopalnianego, do której dobudowano windy i w ten sposób przekształcono ją w punkt widokowy, z którego można podziwiać panoramę centrum Katowic.

Podziemne skarby kultury
Nowa siedziba Muzeum Śląskiego posiada prawie 25 tys. m² powierzchni użytkowej, w tym 6 tys. m² powierzchni wystawienniczej umożliwiającej pokazanie sześciu wystaw stałych prezentujących bogactwo muzealnych kolekcji w oryginalnej i nowatorskiej aranżacji wybitnych zbiorów: dawnego malarstwa polskiego oraz polskiej sztuki współczesnej, kolekcji sztuki nieprofesjonalnej, a także niezwykle cennego zbioru dzieł sakralnej sztuki średniowiecznej i nowożytnej, eksponatów archeologicznych, etnograficznych i historycznych, które znajdą się na wystawie ukazującej historię Górnego Śląska. W tej przestrzeni Muzeum Śląskie prezentuje również wystawy czasowe z bogatą ofertą edukacyjną dostosowaną do potrzeb rodzin, dzieci, młodzieży, osób starszych i niepełnosprawnych.

Na podziemnej kondygnacji P-2 znajduje się Galeria sztuki polskiej od 1800 do 1945 roku, Galeria sztuki polskiej po 1945 roku i Galeria plastyki nieprofesjonalnej. Na kondygnacji P-4: usytuowano wystawy stałe: Światło historii. Górny Śląsk na przestrzeni dziejów, Galeria śląskiej sztuki sakralnej, Laboratorium przestrzeni teatralnych - przeszłość w teraźniejszości, Centrum Scenografii Polskiej oraz ekspozycje czasowe.

Finansowe wsparcie Unii Europejskiej
Pierwsze prace budowlane związane z rewitalizacją terenów poprzemysłowych dawnej Kopalni Katowice i tworzeniem na tym obszarze nowej siedziby Muzeum Śląskiego podjęto na początku 2011 r. Generalnym wykonawcą tej niecodziennej inwestycji było polsko-hiszpańskie konsorcjum firm Budimex S.A. z Warszawy i Ferrovial Agroman S.A. z Madrytu. Prace budowlane trwały 4 lata. W 2014 zakończono roboty budowlane. Ponad pół roku trwało przewożenie do podziemnych magazynów muzealnych 118 tys. eksponatów i przygotowanie wystaw do prezentacji.

Już w pierwszych dniach otwarcia Muzeum Śląskiego zgromadzone pod ziemią zbiory mogło oglądać każdego dnia nawet 10 tys. osób. W pobliżu Muzeum zorganizowano duże parkingi naziemne, a nawet podziemny, trzykondygnacyjny garaż z 232 miejscami parkingowymi.

Realizacja nowej siedziby Muzeum Śląskiego kosztowała 273 mln zł, z czego dofinansowanie ze środków unijnych wyniosło 181 mln zł. Ponad 90 mln zł przeznaczył na ten cel Samorząd Województwa Śląskiego. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego dołożyło do budowy obiektu 2,3 mln zł oraz 5,7 mln zł na zorganizowanie wystaw czasowych.

Roczny koszt eksploatacji nowej siedziby Muzeum Śląskiego szacowany jest na ok. 30 mln zł.
JEN