Zdezaktualizowana informacja w katalogu może sporo kosztować

Czasem, w działalności organizatora turystyki zdarza się, że któraś z atrakcji oferowanych w katalogu przestaje być dostępna. O ile wprowadzenie zmiany na stronie internetowej, to już zmiany w wydrukowanych katalogach mogą być problematyczne.

Właśnie w takiej sytuacji został postawiony jeden z organizatorów turystyki. W katalogu znalazła się informacja, że jeden z hoteli w Tajlandii oferował bezpłatny transfer łódką na plażę pobliskiej wyspy. Jednak hotel po jakimś czasie wycofał się z organizacji tegoż transferu. Touroperator wycofał ten zapis z umów z klientami, jak i ze strony internetowej. W wydrukowanych już wcześniej katalogach taka informacja pozostała. Nie spodobało się to Urzędowi Ochrony Konkurencji i Konsumentów, który uznał to za naruszenie zbiorowych interesów klienta. Prezes urzędu nałożył na organizatora turystyki karę w wysokości ponad 80 tys. zł.

Biuro podróży odwołało się do Sądu Okręgowego w Warszawie - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Sąd zgodził się ze stanowiskiem prawników reprezentujących touroperatora, że zgromadzony przez UOKiK materiał dowodowy nie dawał podstaw do stwierdzenia, iż miało miejsce naruszenie zbiorowych interesów konsumentów. Zdaniem sądu pierwszej instancji nie można było stwierdzić, że brak bezpłatnego transferu na atrakcyjną plażę wpłynąłby na decyzję przeciętnego konsumenta o zawarciu lub niezawarciu umowy.

Od tego wyroku z kolei apelację złożył prezes UOKiK zarzucając Sądowi Okręgowemu naruszenie prawa zarówno materialnego, jak i procesowego. Sąd Apelacyjny w Warszawie częściowo uwzględnił apelację urzędu.

Nie sposób pominąć przede wszystkim treści oferty powoda zawartej na s. (...) Katalogu, gdzie wyraźnie zostało wskazane w opisie wycieczki, że: "Z plaży przy hotelu kursuje bezpłatnie łódź (minimum 1 raz dziennie) dla gości hotelowych na pobliską Wyspę B. słynącą z pięknych plaż. Podróż łodzią trwa tylko 10 min." (s. (...) Katalogu, t. II akt adm.). Bezsporne między stronami było, że Katalog obowiązywał od dnia 2.05.2012 r. (wersja elektroniczna od dnia 17.05.2012 r.), na jego podstawie zawarto 41 umów obejmujących 86 osób, a wyloty miały miejsce w okresie 2.11.2012 r. - 24.03.2013 r. Analogiczne postanowienie było zawarte w umowach zawieranych z konsumentami do października 2012 r., a dotyczącymi tych wycieczek. W dniu 24.10.2012 r. powód oficjalnie dowiedział się o braku realizacji transferu (przejazdów) łodzią na wyspę B., ale nieoficjalną wiadomość posiadł z końcem września, o czym świadczy okoliczność, że już od początku października 2012 r. w umowach nie zawierał takiego postanowienia. Faktycznie umowy sprzed tej daty i po niej (np. k. 16 t. I akt adm. i k. 121-122, 125-126, 142-145, 153-158 t. II akt adm.) różniły się tym, że w nowych umowach, tj. zawieranych od października 2012 r., nie było następującego postanowienia, które było zawarte w poprzednich umowach: "Z plaży przy hotelu kursuje bezpłatnie łódź (minimum 1 raz dziennie) dla gości hotelowych na pobliską Wyspę B. słynącą z pięknych plaż. Podróż łodzią trwa tylko 10 min." - zauważył sąd apelacyjny w uzasadnieniu wyroku o sygnaturze akt VI ACa 660/15. Z pełną treścią uzasadnienia można zapoznać się pod adresem orzeczenia.ms.gov.pl

Sąd zauważył, że jednocześnie, zgodnie z umowami, także tymi zawartymi od października 2012 r., "aktualny katalog" był integralną częścią umowy. W katalogu papierowym touroperator nie dokonał żadnych zmian, a więc w treści druku umowy nie zostało powtórzone postanowienie, które było jednym ze składników Katalogu, który stanowił jednak część umowy.

Poza tym w umowie nie zawarto zastrzeżenia, któremu katalogowi dać w takiej sytuacji priorytet. Nie sposób więc uznać, a do tego zmierzały wywody (...), że w takiej sytuacji strony miałby wiązać katalog internetowy, a miał zostać pominięty katalog papierowy. Zatem strony były związane obydwoma katalogami. Oznacza to, że gdyby nawet został przedstawiony dowód na okoliczność zmiany treści katalogu internetowego przez wykreślenie transferów łodzią na wyspę B. wliczoną w cenę wycieczki, to katalog papierowy uzupełniałby katalog internetowy. Skoro obydwa katalogi miały wiązać, to brak informacji w jednym był uzupełniony przez zamieszczenie informacji w drugim. Wystarczające byłoby więc wskazanie w katalogu papierowym, że uczestnikom wycieczki przysługują przejazdy łodzią na wyspę B. i to postanowienie stanowiło jedno z postanowień umowy łączącej (...) z konsumentami. Co więcej, nawet gdyby konsumenci byli faktycznie informowani o tym, że "nie wiąże ich katalog papierowy w zakresie omawianej informacji", to takie stwierdzenie byłoby sprzeczne z postanowieniem umowy, że Katalog jest integralną częścią umowy, bez żadnych wyłączeń - uzasadniał swój werdykt sąd.

Być może zatem w podobnych sytuacjach, które się mogą wydarzyć w każdym biurze, należałoby w umowach zawierać zapisy, że katalog jest integralną częścią umowy, za wyjątkiem wskazanego, nieaktualnego fragmentu? Wówczas nie można by mówić o sprzeczności stanu faktycznego z postanowieniami umowy.

Sąd podkreślił, że umowy zawierane przez konsumentów nie odwoływały się do katalogu internetowego, czy do strony internetowej powoda jako elementu umowy. Nie sposób wymagać od konsumentów, którzy nie zawierają umowy w drodze elektronicznej, aby sięgali do zawartości stron internetowych powoda, tym bardziej, że można sobie wyobrazić sytuację, w której konsumenci po prostu z internetu nie korzystają, zaś umowa takiego wymogu nie zawiera. Katalog papierowy, w którym żadna zmiana nie została dokonana, obowiązywał więc strony umowy o świadczenie usług turystycznych. Zatem, skoro Katalog stanowił integralną część umowy, to strony łączyła umowa w treści wynikającej z umowy, Katalogu i Ogólnych Warunków Uczestnictwa. Zatem niezależnie od tego, czy w samym druku umowy zostało zawarte postanowienie, że wycieczka obejmuje również bezpłatne przewozy na wyspę B., to zakres przedmiotowy umowy tę usługę obejmował - argumentował Sąd.

Sąd przyjął, że transfer łódką na plażę był istotną częścią umowy. Powód podnosił, że nie była to istotna informacja i nie mogła wpływać na decyzje konsumentów co do zawarcia przez nich umowy dotyczącej tej właśnie wycieczki. Powstaje w związku z tym pytanie, w jakim celu (...) zawarł akurat tę informację w swoim Katalogu jako jeden z podstawowych elementów opisu oferty. Nadto taka informacja była zastrzegana w umowie, a więc stanowiła jej element. Niewątpliwie w Katalogu zostały zawarte informacje, które miały zachęcić potencjalnego klienta do wyboru tej konkretnej wycieczki, tym bardziej, że Katalog zawierał cały szereg innych wycieczek, również do Tajlandii, a poza tym nie tylko powód jest tzw. tour operatorem, który oferuje wycieczki m.in. do Tajlandii - uznał sąd. Zdaniem sądu, o istotności tej informacji świadczy również fakt, że powód dokonał rekompensaty w kwocie 150 zł klientom, którzy przed październikiem zawarli umowę, czyli de facto obniżył cenę wycieczki, na co klienci się zgodzili. Pozostali klienci, a więc ci, którzy zawierali umowy w okresie późniejszym, nie otrzymali gratyfikacji, gdyż zdaniem powoda, ich umowa nie przewidywała bezpłatnego transferu.

Sąd biorąc pod uwagę, iż wycieczki akurat do tego hotelu stanowiły marginalną część oferty biura podróży, obniżył karę wymierzoną przez prezesa UOKiK z ponad 80 tys. do 44 tys. PLN.

W przypadku zdezaktualizowania się, którejś z informacji zawartych w katalogu, touroperatorzy stają w sytuacji nie do pozazdroszczenia. Jak uznał sąd strony są związane postanowieniami zarówno katalogu w formie drukowanej, jak i online. O ile w przypadku zawierania umowy z klientem przez internet, można się jeszcze bronić, że skoro umowa bywa zawierana w taki sposób, to klienta obowiązują postanowienia ze strony internetowej biura, z dnia zawarcia umowy. Natomiast w przypadku zawierania umowy w biurze, nie da się w ten sposób wytłumaczyć. Katalog w formie drukowanej nie jest edytowalny, a jak się okazuje za zmiany powstałe po jego wydrukowaniu można słono zapłacić.