Negatywna opinia NIK w sprawie gospodarowania majątkiem Grupy PKP

Jak poinformował rzecznik NIK Paweł Biedziak, Najwyższa Izba Kontroli wydała negatywną ocenę systemu gospodarowania majątkiem w Grupie PKP. Urząd poddał kontroli pięć spółek Grupy, które odnotowały największe dochody ze sprzedaży: PKP S.A., PKP Cargo, PKP Polskie Linie Kolejowe, PKP Energetykę oraz PKP Intercity. NIK postanowił również sprawdzić działania resortu infrastruktury.

Według oceny NIK od momentu powstania (2001) Grupa PKP r., nie osiąga odpowiednich wyników finansowych, co więcej odnotowuje straty. Zadłużenie rośnie, a między spółkami dochodzi do zatorów płatniczych. Jak poinformował Biedziak, żadnego skutku nie odniosły działania naprawcze, m.in. rozszerzanie asortymentu sprzedaży, redukcja kosztów oraz poprawa windykacji należności. Zdaniem NIK głównymi przyczynami takiego stanu rzeczy jest "nieskuteczna restrukturyzacja", w dodatku na wszystkich polach: finansowym, organizacyjnym oraz własnościowym.

Według urzędu gdyby zrealizowano założenia ustawy, na której mocy powstała Grupa PKP, zakładającej prywatyzację polskiej kolei, w Polsce już od kliku lat działałyby odrębne przedsiębiorstwa kolejowe.

Zarząd PKP S.A. jest zdania, że jednym z najważniejszych powodów zaniechania prywatyzacji jest obniżenie popytu na usługi przewozowe, przy jednoczesnym utrzymywaniu opłat za korzystanie z infrastruktury kolejowej na poziomie jednym z najwyższych w Europie. W chwili obecnej wynoszą one ok. 30 proc. kosztów własnych przewoźników. Według NIK niestabilne regulacje prawne dotyczące dostępu do infrastruktury leżą u źródła problemów z prywatyzacją spółek kolejowych.

NIK zwraca uwagę na coroczne zmiany zasad naliczania opłat za dostęp do infrastruktury, które w efekcie uniemożliwiają przewidywanie przychodów bądź kosztów, utrudniając przewoźnikom rzeczowe planowanie. Marszałkowie województw w takiej sytuacji mają utrudniony wybór pomiędzy transportem kolejowym i drogowym. Potencjalni nabywcy nie mogą skalkulować kosztów prywatyzowanych spółek.

Jak wynikło z kontroli NIK, PKP nie wypełniła swojego nałożonego ustawą obowiązku, nie przekazując należnego spółkom Grupy majątku. Owe opóźnienia sięgają 6 lat. Do końca października ubiegłego roku PKP Intercity otrzymało 0,25 proc. należnych im nieruchomości, PKP Cargo 0,02 proc., zaś PKP Polskie Linie Kolejowe do czerwca 2009 r. nie przekazało żadnych gruntów. Za część majątku PKP S.A., której nie oddała, w dalszym ciągu pobierała od spółek opłaty za dzierżawę. Owe pieniądze były formalnie przychodem PKP S.A., co poprawiało ich wynik finansowy.

Od 2004 r. do końca 2009 r. PKP S.A. przekazała spółkom łącznie 395 nieruchomości - 20 w 2004 r., 104 w 2005, 49 w 2006, 94 w 2007, 89 w 2008 i 39 w 2009 r.. Oprócz tego przekazano w grudniu 2005 r. do spółki PKP Polskie Linie Kolejowe tory warte ponad 5 mld zł oraz w marcu 2005 r. kable oraz światłowody na kwotę 192 mln zł do spółki Telekomunikacja Kolejowa.

Razem, od 2004 r. do końca 2009 r., PKP S.A. przekazała do spółek Grupy majątek warty 5 mld 747 mln zł. W tym roku PKP SA mają przekazać majątek o wartości 700 mln zł.

Kontrola NIK trwała od połowy maja do końca października 2009 r. Prócz objętych kontrolą spółek akcyjnych do Grupy PKP należą również spółki z ograniczoną odpowiedzialnością - PKP Informatyka, Telekomunikacja Kolejowa, PKP Linia Hutnicza Szerokotorowa oraz PKP Szybka Kolej Miejska.